REINIGING, DESINFECTIE EN STERILISATIE

Wat is het en wat is het verschil? Wanneer moet welke behandeling worden toegepast? Mag ik gewoon reinigen en desinfecteren met alcohol? Welke gevaren loop ik wanneer ik de verkeerde behandeling toepas – en welke gevaren loopt de patiënt? In dit artikel zullen we ingaan op deze vragen.

Raadplegen wij de Werkgroep Infectie Preventie dan vinden wij de volgende definities:
  • Reinigen is het verwijderen van zichtbaar vuil, alsmede zichtbaar en onzichtbaar organisch materiaal, om te voorkomen dat micro-organismen zich kunnen handhaven, vermeerderen en worden verspreid.
  • Desinfecteren is het verminderen van het aantal micro-organismen (bacteriën, schimmels of virussen) op levenloze oppervlakken, alsmede op intacte huid en slijmvliezen, tot een aanvaardbaar geacht niveau.
  • Steriliseren is het doden of inactiveren van alle micro-organismen op of in een voorwerp, zodanig dat de kans op aanwezigheid van levende organismen per gesteriliseerde eenheid kleiner is dan één op een miljoen.

In eenvoudigere termen zouden we kunnen zeggen dat reinigen het verwijderen van vuil en micro-organismen betreft, desinfecteren het reduceren van micro-organismen en steriliseren het grondiger reduceren van micro-organismen.

Wanneer reinigen perfect zou kunnen gebeuren, zou alle vuil en zouden alle micro-organismen verwijderd zijn. Desinfecteren en/of steriliseren zouden dan niets meer toevoegen. In de praktijk is perfect reinigen echter (nog) niet mogelijk. Daarom vindt aanvullende desinfectie en/of sterilisatie plaats. Eerst wordt dus gereinigd om het vuil te verwijderen; daarna wordt gedesinfecteerd en/of gesteriliseerd om de micro-organismen te reduceren.

In het overzicht dat de Werkgroep Infectie Preventie heeft opgesteld, treffen we dan dus altijd 'reinigen' aan – in het ene geval in combinatie met thermische desinfectie, en in het andere geval in combinatie met sterilisatie:

  • Instrumenten die worden gebruikt bij invasieve ingrepen zoals operaties – en derhalve in contact komen met het menselijk weefsel – behoren tot categorie A, ofwel kritisch gebruik.
  • Instrumenten die worden gebruikt bij ingrepen met een serieus risico voor overdracht van bijvoorbeeld micro-organismen, behoren tot categorie B, oftewel semi-kritisch gebruik. Het verwijderen van tandsteen, curettage, extracties en wortelkanaalbehandeling zijn voorbeelden van ingrepen.
  • Instrumenten die worden gebruikt bij ingrepen met een minimaal risico op overdracht van bijvoorbeeld micro-organismen, behoren tot categorie C, het niet-kritisch gebruik. Voorbeelden zijn orthodontische behandelingen, prothese werk en het maken van röntgenfoto's.
In de praktijk van de orthodontist worden vooral categorie C behandelingen uitgevoerd; in de praktijk van de tandarts behandelingen die in categorie B en C vallen. In beide gevallen voldoet een reinigings- en desinfectiemachine: deze verwijdert tijdens de reinigingsfase het vuil en een deel van de micro-organismen, en tijdens de desinfectiefase wordt het aantal micro-organismen gereduceerd en/of gedeactiveerd. Zouden behandelingen worden uitgevoerd die in categorie A vallen, dan is aanvullende sterilisatie in bijvoorbeeld een autoclaaf vereist.
 

Handmatig reinigen met bijvoorbeeld alcohol is al lang geen serieuze optie meer:

  • Alcohol is geen geschikt reinigingsmiddel om vuil mee te verwijderen en middels handmatige reiniging worden nooit alle delen van een instrument bereikt. Ter vergelijk: Tijdens het machinale reinigen wordt veel water onder hoge druk van alle kanten tegen de instrumenten gespoten en wordt vuil direct weggespoeld. Ook wordt zeep toegevoegd om het vuil los te weken en wordt gebruik gemaakt van zuur en zout.
  • Alcohol is een vorm van chemische desinfectie. De WIP schrijft thermische desinfectie voor in alle gevallen waarin dit mogelijk is. Deze veel effectievere vorm van desinfectie wordt in een reinigings- en desinfectiemachine toegepast.
  • Handmatig reinigen is zeer arbeidsintensief, niet reproduceerbaar en biedt onvoldoende garantie voor een goed reinigingsresultaat. Het is dan ook helder dat deze vorm van reinigen en desinfecteren alleen bij hoge uitzondering is toegestaan, t.w. voor instrumenten die niet bestand zijn tegen thermische desinfectie. Zo'n instrumenten komen we in de praktijk echter niet of nauwelijks meer tegen omdat ze zijn vervangen door alternatieven die wel geschikt zijn voor thermische desinfectie.
Met het gebruik van een reinigings- en desinfectie machine wordt het gewenste reinigingsresultaat verkregen en worden de instrumenten thermisch gedesinfecteerd. Het aantal micro-organismen dat achterblijft op de instrumenten is zodanig laag dat ruimschoots wordt voldaan aan de richtlijnen. Daarmee wordt een veilige situatie gerealiseerd voor de patiënt, maar ook voor het personeel dat dagelijks met de instrumenten werkt. Wordt de machine volgens voorschrift gebruikt en onderhouden, en wordt dit netjes vastgelegd in een machinevolgboek,, dan zal een eventuele controle vrijwel zeker zonder op- of aanmerkingen plaats vinden.
 
Vraag het PromiQ klik hier